CHIM RUỒI HUMMINGBIRD
. Nguyễn Hữu Nghĩa (28.3.2024)
Chim ruồi là loài chim đặc dị duy nhất có thể bay dừng một chỗ trên không như phi cơ trực thăng, và có thể bay lùi.
Càng tìm hiểu kỹ, bạn sẽ càng kinh ngạc về giống chim này:
– Nó quạt cánh 80 lần mỗi giây, và quạt theo hình số 8 từ trái sang phải và từ phải sang trái chứ không quạt lên xuống như đám bạn bè lông vũ của nó.
– Chim ruồi đập cánh nhanh đến thế thì nhịp tim nó phải nhanh đến cỡ nào, so với nhịp tim trung bình của con người là 60 đến 100 mỗi phút? Đừng bổ ngửa bạn nhé. Tim chim ruồi đập từ 500 đến 900 nhịp mỗi phút. Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là một số loài chim ruồi có thể đông miên (ngủ đông) để tiết kiệm năng lượng hầu duy trì mạng sống khi trời quá lạnh. Nó giảm nhịp tim xuống chỉ còn 50 nhịp mỗi phút.
– Ngoài khả năng bay dừng một chỗ và bay lùi, nó đổi hướng phải trái, lên xuống dễ dàng và cực nhanh.
– Dù rất bé nhỏ, nó có thể bay nhanh đến 75 dặm giờ (120Km/h) – nhanh hơn 20% so với tốc độ tối đa (và trung bình) mà xe hơi được cho phép chạy trên xa lộ.
– Khi đang bay ở tốc độ 25 dặm giờ (40Km/h), nó có thể “thắng gấp” và dừng lại được ngay trong khoảng cách 3 inches (7.6cm).
– Để có đủ năng lượng để cung cấp cho cặp cánh thần diệu, nó phải ăn thật nhiều, thật nhanh và tiêu hoá cũng nhanh. Nó có thể hút được 10 giọt mật hoa trong 1/100 giây.
Bạn bắt đầu thích loài chim này chưaÉ Thích rồi thì tìm hiểu kỹ hơn nhé.
– Có tất cả hơn 360 loài chim ruồi. Tại Bắc Mỹ chỉ có có 15 loài, thường thấy nhất là Lucifer ở Mỹ, Berylline ở biên giới phía Bắc Mễ Tây Cơ, chim ruồi Hồng Ngọc ở bên Đại Tây Dương và chim ruồi Anna bên Thái Bình Dương.
Mỗi mùa chim ruồi phải ăn một lượng thực phẩm tương đương 30 cái pizza để chuẩn bị thiên di từ Canada đến tận Trung Mỹ từ cuối tháng 10 hàng năm.
– Ở Trung Mỹ, vùng khí hậu nhiệt đới, có khoảng 130 loại chim ruồi, phần lớn tập trung ở rặng Andes, Ecuador.
– Chim ruồi có trí nhớ rất tốt. Nó có thể tìm đúng bụi hoa mà nó ưa thích và đã hút mật nhiều năm trước đó. Nó ghi nhớ ngày từng loại hoa chớm nở và không bao giờ đến trễ, dù chỉ một ngày.
– Một con chim ruồi có thể tới “thăm” 1000 bông hoa mỗi ngày, ăn suốt từ sáng sớm đến chiều tối, hút được một lượng mật hoa nặng bằng phân nửa trọng lượng của nó.
– Chim ruồi vốn đã nhỏ, chim ruồi Bee ở Cuba còn nhỏ hơn, chỉ dài khoảng 2 inches và nặng khoảng 1.6 gram, nhẹ hơn một đồng xu. Chim ruồi Esmeraldas Woodstar dài 2.5 inches sống ở Ecuador. Con Frilled Coquette, dài chưa đầy 3 inches và là loài chim nhỏ nhất ở Ba-Tây.
Tuy nhiên, không phải tất cả các loài chim ruồi đều nhỏ như vậy. Có chim ruồi “khổng lồ”, cũng ở dãy Andes, dài 8 inches. Chim ruồi đuôi én và đuôi thìa Marvelous, đều ở Nam Mỹ, dài khoảng 6,5 inch, nhưng phần lớn trong số đó dài nhờ lông đuôi. Tương tự, chim ruồi mỏ kiếm, một loài Andean khác, có mỏ dài chiếm gần một nửa chiều dài 8 inch của nó.
– Hillstar ức xanh được tìm thấy năm 2017, với khoảng 1000 con ở Tây Nam Ecuador.
– Chim ruồi không biết đi. Chúng thuộc bộ chim Apodiformes (có nghĩa là “không có chân”), bao gồm cả những loài bay trên không , tuy thân thể to nhưng có bàn chân nhỏ xíu, là chim én. Bàn chân nhỏ là một lợi thế đối với cả chim én và chim ruồi làm giảm lực cản khi bay, khiến chúng bay nhanh hơn.
– Chim ruồi Calliope là loài chim nhỏ nhất thiên di đường dài, bay hơn 5000 dặm (hơn 8000Km) mỗi năm. Rufous cũng là một nhà du hành đường dài, bay 3900 dặm (6276Km). Loài chim ruồi ức Ruby có thể bay mỗi chặng 500 dặm (804Km) không nghỉ cánh, và dĩ nhiên không ăn, không ngủ.
– Ngày nay, người ta chỉ nhìn thấy chim ruồi ở châu Mỹ, tuy nhiên loại chim này đã từng sống ở châu Âu 30 triệu năm trước. Năm 2004, Đức tìm thấy chim ruồi hoá thạch. Các nhà khoa học vẫn chưa giải thích được vì sao chim ruồi biến mất khỏi châu Âu…
Bạn đã từng bao giờ trông thấy chim rồi chưa? Nếu bạn thích và muốn chúng đến thăm bạn trong sáu tháng mỗi năm, hãy trồng thêm vài loại hoa mà chúng thích. Chúng sẽ đến, và sẽ trở lại, bảo đảm. Tôi đăng ảnh vài loại hoa quyến rũ chim ruồi mà tôi đã trồng trong khu vườn mới của tôi. Thử nhé?
Các loại hoa quyến rũ chim ruồi:
– Beard tongue (tên latinh: Penstemon)
– Bee balm (Monarda)
– Butterfly bush (Buddleia)
– Catmint (Nepeta)
– Clove pink (Dianthus)
– Columbine (Aquilegia)
– Coral bells (Heuchera)
– Daylily (Hemerocallis)
– Larkspur (Delphinium)
– Desert candle (Yucca)
– Iris (Iris)
– Flowering tobacco (Nicotiana alata)
– Foxglove (Digitalis)
– Lily (Lilium)
– Lupine (Lupinus)
– Pentas (Pentas)
– Petunia (Petunia)
– Pincushion flower (Scabiosa)
– Red-hot poker (Kniphofia)
– Scarlet sage (Salvia splendens)
– Scarlet trumpet honeysuckle (Lonicera sempervirens)
– Soapwort (Saponaria)
– Summer phlox (Phlox paniculata)
– Verbena (Verbena)
– Weigela (Weigela)
Cách giản dị nhất là các bạn in hay chép danh sách này, mang đến nhà vườn (nureseries) mà hỏi. Khi mua, chọn hoa màu đỏ, và cam.
Hình 1) Chim ruồi ức hồng ngọc và hoa Bee Balm
Hình 2) Chim ruồi Calliope và hoa Red-flowing Curant
Hình 3) Butterfly bush (Buddleia)
Hình 4) Beard tongue (Penstemon)
Hình 5) Columbine (Aquilegia)
Hình 6) Coral bells (Heuchera)
Hình 7) Scarlet trumpet honeysuckle (Lonicera)
Hình8) Summer phlox (Phlox paniculata)